voorganger: ds. Pieter Terpstra – Pinksterkerk
Op deze Paasmorgen klonken woorden uit Hooglied 3 en uit Marcus 16. Thema van de dienst was: Pasen. Op zoek naar de betekenis van Pasen. Bij het binnenkomen van de kerk waren er flaps beschikbaar, waarop mensen in korte steekwoorden aangaven wat Pasen voor hen betekent.
Wat betekent Pasen?
Wat heb je eraan? Waar gaat het over?
Wat heb je aan Pasen, als je in een vliegtuig zit, onderweg van Barcelona naar Düsseldorf en de piloot sluit zich op in de cockpit? Wat heb je aan Pasen in Kenia?
Wat heb je aan Pasen als degene die je lief is, een andere weg gaat?
Als het leven dat je verwachtte, zonder toekomst blijkt te zijn?
Wat heb je aan Pasen, op zomaar een zonnige zondagochtend in de Pinksterkerk in Heemstede?
Eeuwen lang al buigen mensen zich over die vraag. En telkens weer ontdekken ze antwoorden, weten ze – of liever: menen ze te weten- war Pasen over gaat. Enige tijd geleden baarde een collega uit het toch niet zo progressieve Nijkerk opzien, toen zijn boekje in de aandacht kwam: De waarheid over het Christendom. Dat klinkt!
En nog weer eerder vochten theologen- dat zijn mensen die nadenken over God en geloof- elkaar de kerk uit over de verzoening. Want dat is het sluitstuk van de theologie, zo werd beweerd. Door Jezus’ dood en opstanding is de schuld van de zonde eindelijk afbetaald. En kunnen wij recht voor God verschijnen.
Iemand anders roept dat het anders is: dat Jezus vooral een belangrijk mens is- en dat het verhaal van de opstanding laat zien dat Jezus niet vergeten is. Dat hij voortleeft in de gedachten van zijn volgelingen.
Allemaal woorden, gedachten, begrippen. En ik denk dat ze allemaal hun goed recht hebben. Dat in al die ideeën wel iets van waarheid schuilt- soms meer, soms minder.
Als ík over Pasen nadenk, ontdek ik telkens weer dat dé betekenis niet te geven is. Dat er niet één uitleg is, die de goede is.
Het verhaal gaat, dat toen één van zijn leerlingen eens aan de componist Schuman vroeg om een bepaalde compositie uit te leggen, Schuman zich nog eens aan het klavier zette en het stuk opnieuw speelde.
Dat voorbeeld geldt voor mij ook voor Pasen. Op zoek naar wat Pasen echt betekent, zou ik het liefste het verhaal nog eens vertellen. Ik geloof dat je Pasen namelijk het beste op het spoor komt, door het verhaal zelf. En door al die andere verhalen uit de Bijbel. Want wie goed oplet in de Bijbel ontdekt dat het heel vaak hetzelfde liedje is: na de nacht, de dag; na het einde een nieuw begin.
De nacht- het graf- de stal- de engelen. Het is hetzelfde verhaal!
Dat betekent niet, trouwens, dat het Pasen zich laat voorspellen of voor-rekenen. Natuurlijk hadden die het vrouwen het niet verwacht. Natuurlijk niet. Hoe goed ze hun verhalen ook kenden. Als het iets is wat Pasen wil zeggen, is het volgens mij dat het anders is. Pasen breekt de werkelijkheid open, schreef ik ergens. Te vaak willen mensen de werkelijkheid reduceren tot herkenbare wetmatigheden. En als er iets is dat de bijbel hoog wil houden- dan wel dat dat niet zo is. Het is telkens anders. Het kan anders. Vanaf het allereerste begin wordt daar rekening gehouden met beginnen. Met opnieuw beginnen.
Wie in het spoor van Pasen gaat, gaat in het spoor van verhalen. Verhalen die de werkelijkheid openbreken. Waarin verlies geen verlies is- denk maar eens aan het dochtertje van JAïrus- waarin armoede geen vloek is- Abraham die het dorre land kies- waarin het water niet de dood brengt- het volk door de woestijn.
Het is telkens anders.
En dan vandaag dat dwarse verhaal dat de dood niet dood is. Dat Jezus leeft.
God leek uit het zicht verdwenen. Met Jezus schreeuwden wij het uit naar de hemel: Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten. Soms is hij zover weg. Met de vrouwen zoeken wij waar Jezus is. Maar wat vaak vinden wij hem niet. Is dat omdat wij op de verkeerde plek zoeken? Hij is hier niet, zegt Marcus.
De verleiding is groot om dat tot de boodschap van het verhaal te bombarderen: dat Jezus gekomen is om God en mensen weer met elkaar te verzoenen- of dat door Jezus de dood teniet gedaan is. Maar als we dat doen, doen we volgens mij het verhaal te kort. Sluiten we haar op- of om in de termen van het verhaal te blijven: begraven wij het verhaal zelf.
Misschien hebben wíj dat ook wel eens gedaan, bedacht ik me deze week. Misschien hebben we het verhaal wel ontkracht, door in te zoomen op de betekenis. En is het daardoor voor zovelen betekenisloos geworden. Ik zoek hem, maar ik vind hem niet, verzucht de vrouw in het Hooglied, op zoek naar de liefde van haar leven.
Zou dat kunnen opgaan voor onze tijd, voor onze wereld, voor onszelf? Ik zoek hem, maar ik vind hem niet…. Dat zet volgens mij het Paasverhaal op spanning: waar is Jezus te vinden? Waar is de Levende? Is Hij in de kerk te vinden- of juist daarbuiten? Gebt mir meinem Jesum wieder!
Wie het spoor van Hooglied volgt, komt in het spoor van de liefde terecht. Van het verlangen. Vanouds is dat boek ook verstaan als een beschrijving van hoe God en mensen met elkaar omgaan. Fysiek. Intiem, dus. Ik las ergens: intimiteit is interactie: spreken, liefkozen, vrijen en…vechten. Intimiteit gaat de meningsverschillen niet uit de weg, maar worstelt, vecht, tot ze eruit is. in de meningsverschillen blijkt het anderszijn van die ander- blijkt het ik-zijn van jezelf. Met andere woorden: “goede” ruzie maakt je meer ik. En helpt je die ander te leren kennen. Daarom vertellen mensen elkaar dan verhalen over hoe het begon. Omdat die verhalen het verlangen naar een opnieuw beginnen wekken. Nog een keer. Opnieuw. Omdat je niet kan geloven dat het voorbij zou gaan.
Vandaag staan wij, die in het spoor van die vrouwen gaan, voor een uitdaging. Durven wij het aan om ons te laten verrassen- om de Levende te vinden, terwijl wij de dode zoeken. Wie zoeken wij eigenlijk? Wat zoeken wij? Wat hebt u, wat heb jij nodig?
Wij kunnen geen doden opwekken. Maar wij kunnen wel op zoek gaan. Naar Leven. Naar de Levende. We hebben een boek vol verhalen dat ons de richting wijst. Een verhaal dat soms haaks staat op wat wij dag-in-dag-uit over ons uitgestort krijgen aan nieuws en actualiteiten. Hij is niet hier, zegt een in het wit geklede jongeman.
Ik denk dat heel veel mensen dat verhaal nodig hebben. Omdat zij God zijn kwijtgeraakt- omdat zij verloren zijn geraakt in een ééndimensionale werkelijkheid: waar alles is zoals het is. Ik heb het nodig. Dit oude verhaal zet mij namelijk op het goede spoor. Nee- het is geen garantie. Maar het helpt wel: het verhaal helpt mij om de wereld om me heen te verstaan. Om de werkelijkheid zoals die is open te breken. Open te breken naar God toe.
God- die de Beginner bij uitstek is; die telkens weer opnieuw begint. Ook met mij.
Een morgen ongedacht
Het leven brak door aarde en steen.
AMEN