voorganger: ds. Pieter Terpstra – Oude Kerk
Gelezen is: Micha 5, 1-4a; Luk 2,1-7 en Joh 1, 1-5 en 14:
het woord is mens geworden en heeft onder ons gewoond.
Te midden van alle woorden, alle wensen die wij deze dagen ontvangen en uitdelen, klinkt dat ene woord. Een woord dat mens werd.
Vlees-en-bloed komt misschien nog wel wat dichterbij. Het woord- de logos- is aards geworden. Dát is wat kerst volgens de bijbel betekent. Dat er een woord, het woord, dichtbij komt. En in hem, staat er ergens anders, schittert Gods luister.
Dat woorden effect kunnen hebben, weten we maar al te goed. Dat zagen we ook dit jaar weer: zogenaamde inspraakavonden werden tot ordinaire schreeuwpartijen of nog erger. Maar ook andersom: er waren mensen die elkaar trouw toe zegden met dat simpele woordje “ja”. Er was een dokter die vertelde dat er –hoe onverklaarbaar ook- geen kankercellen meer te vinden zijn.
Woorden die de wereld veranderen. Woorden waarna je niet meer op dezelfde manier verder gaat. Ze bestaan. Ik hoorde ze bijvoorbeeld begin dit jaar, toen burgemeester Aboutaleb van Rotterdam sprak op een bijeenkomst nav de aanval op de redactie van Charlie Hebdo:
Niet verdeeld, maar samen
niet met wapens, maar met woorden
Niet met haat, maar met liefde.
Ik denk dat dat de plaatsen zijn waar het kerst wordt: waar het licht doorbreekt in de duisternis. Want zo’n woord is het ook dat met kerst gesproken wordt. En nee- misschien heeft het niet de gehoopte eeuwigdurende vrede gebracht, maar de geboorte van dat kind legt toch jaarlijks de wapens het zwijgen op. Een deken van mildheid valt over de wereld. Eén dag, een paar dagen, zien we elkaar net even anders. Geven we gul en stappen we over onze eigen gedachten heen en vieren samen.
Het gebeurt: kort geleden hoorde ik dat de oprichter van Facebook, Mark Zuckerberg, zo geraakt was door de geboorte van zijn eerste kind dat hij besloot zijn bijna hele vermogen (99%) weg te schenken. Gefaseerd weliswaar, maar toch. Die geboorte verandert de wereld: maar liefst 42 miljard komt beschikbaar in een goede-doelen-fonds. 42 miljard
Prachtig- de kerstgedachte, zeggen we dan. En ik denk dat dat is wat Johannes 1 zegt: dat er een idee is, een gedachte, een woord, dat heeft postgevat onder de mensen. Maar hij zegt nog meer.
In de eerste verzen van zijn Bijbelboek wil Johannes duidelijk maken dat dat woord alles met God te maken heeft. God is mens geworden. In dat mens, dat kind, komt God zelf dichtbij. Dat klinkt simpel- en dat was het in zekere zin eeuwenlang ook- maar in onze dagen heeft dat woord het lastig. Niet dat het mens geworden is, maar juist dat “God”.
Want wie is dat? Ja- dat er meer is tussen hemel en aarde willen veel mensen nog wel geloven. Maar hoe kan dat “meer tussen hemel en aarde” mens worden? Als Johannes zegt dat woord mens is geworden, zegt hij hetzelfde als Lucas, die keer op keer vertelt, dat het “geschiedde in die dagen”. Het woord is werkelijkheid geworden- ervaarbaar. Maar dus ook bestrijd-baar, kwetsbaar, ontkenbaar.
Van der Goes schilderde het kind op de harde grond- en daarmee laat hij iets zien van het waagstuk van kerst: goede woorden als liefde, vrede, genade, heelheid- ze vallen maar wat vaak op de te harde bodem van onze wereld. En voor je het weet zie je ze over het hoofd. En toch- zegt Johannes, zegt de bijbel, is dat God. Alsof hij zegt: en voor je het weet zie je ‘m over het hoofd.
Kerst oefent ons dus om goed op te letten. Goed te kijken. Kerst heeft de bril van de hoop op. En kijkt zo, hoopvol dus, naar de wereld. En ja, dan valt ook het grauwe op: het schreeuwen en de ellende. Ja, dan zien we hoe mensen radeloos op weg zijn. Of bang worden van die vreemdeling. Donker. Duister.
Kerstmorgen brengt ons bij een kribbe- bij een kind. Een kind dat vertedert- zacht maak. De harde aarde- de harde harten. En in die midlheid is de Eeuwige zichtbaar.
Onder ons. Met kerstmorgen neemt het verhaal van God en mensen een beslissende wending. God wordt ervaarbaar, zichtbaar in een mens. Hij wordt mens- en daarmee spreekt hij een woord dat ons opnieuw leert spreken…
Het woord van kerst nodigt ons uit- daagt ons uit- om woorden van waarde te spreken: wetend dat alles van waarde weerloos is .
Klein als een kind. Kwetsbaar.
Maar onoverwinnelijk.
Want hij brengt vrede.
Niet verdeeld, maar samen
niet met wapens, maar met woorden
niet met haat, maar met liefde
AMEN